Ρ αμαζάνι, o μήνας νηστείας των μουσουλμάνων περίπου στην αρχή του Σεπτεμβρίου. Είναι κινητή γιορτή που καθορίζεται απ’ το σεληνιακό ημερολόγιο. Θεωρείται ο μήνας που εκδηλώνεται η θέληση του Αλλάχ και βασική επιδίωξη του πιστού είναι η τήρηση των εντολών του Κορανίου. Ο Μωάμεθ έχει καθορίσει τον μήνα Σεπτέμβριο ως μήνα ύψιστης λατρείας προς τον Κύριο — απαράβατος νόμος του Κορανίου, ένας από τους πέντε πυλώνες της Ισλαμικής πίστης. Το κοράνι τηρούνταν πιστά απ' τους μουσουλμάνους. Στο ντύσιμο, στο φαγητό, στο λατρευτικό.

Όταν ήταν ραμαζάνι - μια φορά το χρόνο στην αρχή του Σεπτεμβρίου περίπου που είναι κινητή γιορτή κι αρχίζει με το νέο φεγγάρι —ανάλογα με το πότε βγαίνει σε κάθε μέρος, έβγαινε το «νταούλι» —κάθε νύχτα όλο το μήνα του Ραμαζανιού, να σημάνει τη λήξη της νηστείας της μέρας: στις δώδεκα ακριβώς τη νύχτα, ώρα που όλη η υπόλοιπη πόλη κοιμόταν.

Κάποιοι που αγρυπνούσαν μόνο, άκουγαν το μονότονο, ρυθμικό κτύπο του «νταουλιέρη» που γύριζε όλη την πόλη να ειδοποιήσει τους μουσουλμάνους που νήστευαν, ότι μπορούσαν τώρα πια να φάνε.
Κι αυτό γινόταν κάθε μέρα στις δώδεκα τη νύχτα, δηλαδή έτρωγαν μετά τις δώδεκα όλο το μήνα του Ραμαζανιού.

—«Τι σόι νηστεία είνι αυτή που μπορείς να φας το βράδυ...» έλεγε η Φωτεινή στην Ξένια όταν λέγανε για το Ραμαζάνι... «Που η δική μας Σαρακοστή!»
Έτσι λοιπόν, σαν τύχαινε να είναι ραμαζάνι και πηγαίνανε κάπου επίσκεψη και περνούσε η ώρα λέγανε:
—«Πω-πω! πέρασε η ώρα… θα βγει σε λίγο το νταούλι» κι αμέσως σηκώνονταν να φύγουν.

Το Ραμαζάνι ήταν κάτι ανάλογο με τη δική μας Σαρακοστή. Έτσι σύμφωνα με τη θρησκεία τους μπορούσαν να φάνε μόνο - αργά το βράδυ. Όλη μέρα ήταν αφιερωμένη σε νηστεία και προσευχή στο τζαμί. Οι μουσουλμάνοι νήστευαν όλον αυτό το μήνα που μετά το τέλος του, άρχιζε μια άλλη περίοδος γιορτών —το Μπαϊράμι.

Όταν κάποιος λοιπόν ξυπνούσε αργά το πρωί έχοντας προφανώς ξενυχτίσει, του λέγανε:
—«Τι είσαι; «ραμαζανλής»;
Κι όταν τρώγανε - έτσι γι’ αστείο:
—«Βγήκε το νταούλι, χάψε την ελιά!» - ή ό,τι άλλο τρώγανε...

Ζευγος Δημαρχου Ξανθης Χασιρτζογλου

Η Βασιλική με την Ξένια καθόντουσαν στη σάλα του σπιτιού όπου είχαν πάει επίσκεψη. Ωραία κτενισμένες με μαλλιά σε σκάλες, φουστάνια φρεσκοσιδερωμένα. Η Ξένια φορούσε συχνά το ωραίο γκρενά με τις δαντέλες στο γιακά και τα απλικέ άσπρα λουλούδια στις τσέπες.

Στο τραπεζάκι τα τραταρίσματα μετά το κέικ με το σιμιγδάλι με λάδι που είχε φτιάξει η Βασιλική και το είχαν πάει "πεσκέσι", είχαν πια τελειώσει. Τώρα η Ξένια, διηγόταν τη γνωριμία με τον ωραίο μηχανικό στην ξαδέλφη και γελάγανε όλες χαρούμενα... Σε λίγο ακούστηκε το εκκρεμές του σπιτιού, η Ξένια κοίταξε τους δείχτες - ήταν δώδεκα!
—«Πω-πω πως πέρασε η ώρα!... Σήκω Βασιλική θ’ ανταμωθούμε και με τον νταουλιέρη!»

Στην πόρτα χαιρετήθηκαν με τη γειτόνισσα που είχε βγει να κοιτάξει για το νταούλι που θα περνούσε.
—«Καθίστε καλέ λίγο να σας κεράσω χαλβαδάκι απ' τα χεράκια μου με φρέσκο ωραίο σιμιγδάλι!» Ήταν η Φατμέ η γειτόνισσα.
—«Όχι Φατμέ, αργά είναι, δεν τρώμε τέτοια ώρα... άλλωστε πριν λίγο φάγαμε κέικ!» και η Ξενούλα με τη Βασιλική απομακρύνθηκαν αλά μπρατσέτα στο αμυδρά φωτισμένο καλντερίμι όπου γυάλιζαν απ' το λαμπίρισμα των φανοστατών οι μικρές ανομοιόμορφες πέτρες.